Uyku, gün boyu yorulan vücudun ve yıpranan sinir sisteminin kendisini iyileştirdiği bir zaman dilimidir. Bu zaman diliminde gerçekleşen yani uyku bozuklukları vücudun yenilenmesine ve dinlenmesine engel olur. Uyku bozukluğu yaşayan insanlar ruhsal ve bedensel olarak kendileri her zaman kötü hisseder. Bu rahatsızları ilerleteceği için uyku bozukluğu ciddi rahatsızlıklara sebep olabilir.
Uyku bozukluğu tek başına bir rahatsızlık değildir. Uyku bozukluğunun yanında ya da bir çok etkeni mevcuttur. Genellikle göğüs ve merkezi sistemi hastalıkları kaynaklı bir sorundur.
Uyku bozukluğu cinsiyet, yaş, kilo gibi faktörler uyku süresinin değişimine sebep olabilir. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) yaptığı açıklamalarda günlük uyku ihtiyacı 8 saat olarak hesaplamıştır. Uyku insanın yeterli olduğu saat kadardır. Kimi insanlara 3-4 saat uyku iyi gelirken kimi insanlara ise 8 saat az gelebilir.
Uyku bozuklukları türleri nelerdir?
Uyku bozukluğunun bir çok sebebi mevcuttur. Bunların bir çoğunu aşağı tarafta liste şeklinde listeliyoruz.
- Insommia (Uyumama Hastalığı)
- Uyku Apnesi
- Narkolepsi
- Huzursuz Bacak Sendromu
- Uyurgezerlik
- Gece Terörleri
Insomnia (Uyumama Hastalığı) Nedir? Belirtileri Nelerdir?
Insomnia, uyku saatleri düzensiz bireylerde gözükür. Ani gece uyanmaları, uyandıktan sonra tekrar uykuya dalmada güçlük ve sabahları çok erken saatlerde uyanmaları gibi aslı belirtisi vardır. Yaşam kalitesini ciddi anlamda kötü etkileyen ve yeterli süre vücudunuzu dinlendiremediğiniz uyumama hastalığıdır.
Belirtileri;
- Gündüz aşırı uyuklama
- Aşırı yorgunluk
- Uyurken horlama ve soluksuz kalma
- Uyandığınız zaman baş ağrısı
- Sinirli hissetme
- Ruh halinde değişmeler
- Motivasyon eksikliği
- Dikkat, konsantrasyon ve çeşitli hafıza kayıpları
- Normal hayatta hatalar yapma
Uyku Apnesi Nedir? Belirtileri Nelerdir?
Uyku apnesi belirtileri görüldüğü bireylerde gün içerisinde bir çok ciddi rahatsızlıklarla karşılaşabilirler. Uykuda ani ölüm, inme, kalp krizi veya kalp yetmezliği, birey obez ise kilo vermede zorluk, akçiğer hastalarında solunum yetmezliği, cinsel isteksizlik ve iktidarsızlık, kontrol altına alınamayan diyabet gibi bir çok olumsuzluklara sebep olabilir. Ek olarak uyku apnesi kişide gündüz sürekli yorgunluk ve konsantrasyon eksikliğine sebep olduğundan trafik kazası veya iş kazası geçirme olasılıkları yüksektir.
Uyku apnesi belirtileri;
- Uyku sırasında yaşanan huzursuzluk
- Horlama
- Terleme
- Sık sık lavabo ihtiyaçları
- Ağız kuruluğu
- Reflü
- Aşırı baş ağrısı
- Unutkanlık
- Depresyon
Narkolepsi Nedir? Belirtileri Nelerdir?
Nakolepsi kadın ve erkek cinslerinde eşit olarak sıklıkla 20’li yaşlarda meydana gelen uykusuzluk problemidir. Gündüz artmış uyuklama hali ve dayanılmaz uyku atakları ile kendisini belirten bir hastalıktır.
Halk arasında bilinen karabasan dediğimiz uyku paralizisi, uykuya dalarken veya uykudan uyanırken kendisini gösteren halüsinasyonlardan oluşmaktadır. Hastalığın ortaya çıkmasında genetiğinin yani ailesinin rolü çok fazladır.
Belirtileri nelerdir;
- Gündüz aşırı uyuklama
- Kas gücünün ani kaybı
- Uyku felci
- Halüsinasyonlar
- Uykuda huzursuzluk
- Terleme
Narkolepsi hakkında daha önce bir makale yazmıştık onun okumak isterseniz buraya tıklayarak Nasıl Uyanırız? Nakolepsi İle Bayılmak Aynı mı? konumuza gidebilirsiniz.
Huzursuz Bacak Sendromu Nedir? Belirtileri Nelerdir?
Huzursuz bacak sendromu, Willis-Ekbom hastalığı olarak da bilinir. Bacakları hareket ettirme dürtüsü veya ihtiyacı ile ortaya çıkan, anormal duyulara karakterize, kronik ve ilerleyici bir hareket bozukluğudur.
Huzursuz bacak sendromu yaşayan bireyler, karakteristik olarak semptomlarını tarif etmekte güçlük yaşamaktadırlar.
Belirtileri nelerdi;
- Bacaklarda veya ayaklarda huzursuzluk hissi
- Huzursuzluk hissiyatından kaynaklı sürekli olarak hareket etme ihtiyacı
- Gece saatlerinde şiddetlenen ağrı ve rahatsızlık hissi
- Ağrı hissedilen bacakların veya ayakların hareket ettirilmesi ve bir süreliğine ağrının dinmesi
- Bacaklarda istemsiz seğirmeler
Uyurgezerlik nedir? Belirtileri Nelerdir?
Uyurgezerlik hastası birey rüya görmez, derin uyku döneminde meydana gelir. Bu kişiler genellikle yatakta gözlerini açarlar, ayaklanırlar ve gezinebilirler. Uyurgezer hastası birey gözleri anlamsız bakar ve evin içerisinde dolaşarak ışığı kapatıp açabilir. Bir şeyler yiyebilir, kıyafetlerini değiştirebilir, araç bile sürebilir, konuşabilir, kabus gördüklerinde ise çığlık atabilir ve etrafı tekmeleyebilirler. Ama uyandıklarında kesinlikle hiç bir şey hatırlamazlar.
Belirtileri nelerdir;
- Kişinin gözleri tam açıktır ve bakışları sabittir
- Yüzünde herhangi bir ifade olmaz
- Soru sorulduğunda cevap vermezler ya da mantık dışı cevaplarlar
- Çevresindeki olan bitene ve nesnelere dikkatsiz tutum sergilerler
- Çevrede dolaşırlar ve çeşitli aktivitelere yönelirler
- Uyandıklarında kafaları bulanık olur
- Uyku halinde yaptıklarını uyandıklarında hatırlamazlar
Gece Terörleri Nedir? Belirtileri Nelerdir?
Hasta bireyin uyku düzenini alt üst eden hastalıktır. Uykuya dalarken veya uyku halinde iken ortaya çıkan istemsiz hareketlerden oluşur. Uzmanlar tarafından araştırmalara göre beş ay ile altı yaş arasındaki çocukların %88’lik kısmının gece terörü ile karşılaştığı gözlemleşmiştir. Gece terörü hastalığı ergenlik döneminden sonra azalmaya başlar. Gece terörü bir kaç farklı şekilde gözlemlenebilir. REM uykusu dışında gözlenen gece terörü yani parasomnia, uykuda yürüme (uyurgezerlik) ile ortaya çıkarken REM uykusunda ise kabuslar ve uyku felçleri olarak gösterir.
Belirtileri nelerdir;
- Ani uykudan uyanmalar
- Uykudan korku ile uyanma
- Bağırarak uykudan uyanma
- Şiddetli kabuslar
- İstemsiz uyku dışı davranışları
Yaşam tarzının getirdiği uyku problemleri:
Uyarıcılar: Kafein insanları uyanık tutar. Eğer geceleri bi bardak kahve içerseniz, uykuya dalmanızı engellemese bile uykunuz daha az dinlendirici olur. Nikotin ise insanları uyanık tutar, sigara kullananlar kullanmayanlara göre daha uzun sürece uyurlar. Birçok ilaç uyarıcı madde içermektedir. Bu ilaçlar arasında kilo verdiren, alerji ve astım gibi bilinen sıklıkla kullanılan ilaçlarda da uyarıcı bulunmaktadır.
Alkol: Yatmadan önce içeceğiniz bir bardak şarabın uyumanıza yardımcı olacağını düşünebilirsiniz. Ama alkol, çabuk uyumanıza sebep olsa da geceleri sık sık uyanmanıza sebep olabilir.
Çalışma Saatleri: Vardiyalı çalışıyorsanız, uyku problemlerine sahip olmanız olanaksızdır. Bu durum sürekli çalışma saatleri değişen bireyleri kapsamaktadır. Aynı zamanda gece veya sabah erken saatlerde çalışanları da kapsar. Hafta sonları dahi aynı programın sabit tutulması önemlidir.
Egzersiz: Dinlenmenin ve sakin bir yaşam tarzının uykusuzluğu engellediğini düşünebiliriz. Egzersiz yapmayanların yapanlara göre daha zorlukla uykuya daldıkları gözlemlenmiştir.
Uyku Hapları: Uyku hapları doktorlarınızın kontrolünde olması gerekmektedir. Bir çok uyku hapı bir gün dahi kullansanız ve o gün sizi uyuttuysa bir sonraki gün veya bir hafta sonra işlevini kaybedebilir.
ÇEVRESEL FAKTÖRLER
Ses: Yatak odasını mümkün olduğunca sessiz tutun. Yakın yerden geçen trafik, uçaklar, televizyon ve diğer sesler uyanmanıza neden olmadan da uykunuzu bozarlar.
Işık: Yatak odanızı karanlık tutmak için gölgelik veya kalın perdeler kullanın. Işık gözleriniz kapalı olsa dahi gözlerinize ulaşır. Işık uykunuzu dağıtabilir.
Eğer tüm gece kesintisiz olarak uyduğunuzu düşündüğünüz halde yorgun hissediyorsanız, tüm bu faktörler gözden geçirilmelidir.