Narkolepsi Nedir?
Narkolopsi ; 20’li yaşlarda ortaya çıkan ve ilk olarak gündüz artmış uyku ihtiyacı ve dayanılmaz uyku atakları ile kendini gösteren bir hastalıktır. Otomobil ve uçak kazalarına da sebep olan bu hastalıkta uyku nöbetleri günde 25-30 kez tekrarlanabilir. Ancak bu nöbetler çok kısa sürer ve hastanın kendiliğinden uyanmasıyla sonlanır. Uyku herhangi bir yerde başlayabilir ve narkolepsi nöbetine giren birinin vücudundaki tüm kaslar gevşer fakat bilinci açık kalır bir nevi uyku felci geçirir. Uyku felci ise uyanma esnasında geçici bir konuşamama ya da hareket edememe durumudur. Bu genellikle korkutucu gözükse de hasta için tehlike oluşturmaz . Genellikle kişi bu kısa uykular sonucunda kendisini iyi hissederek uyanır, fakat uyku hissi birkaç saat sonra tekrar kişiyi etkisi altına alacaktır. Bununla beraber gece uykusu esnasında sık sık uyanma durumları görülür. Buna bağlı olarak da hastalarda gece uykusu bozuklukları oluşur.
Narkolepsi Belirtileri Nedir?
Narkolopsi olarak bildiğimiz uyku bozukluğu herkesi farkı şekillerde etkilemektedir. Narkolepsi hastaları bu belirtilerin tümünü birden gösterme. Tüm belirtilere sahip hastalar %20 ile %25 arasında değişir. Bu belirtilerin bazılarını kendinizde görüyorsanız bir nöroloji doktoruna başvurmanızı tavsiye ederiz. Narkolepsi Belirtileri kısaca;
- Gündüz aşırı uyku hali bu hastalığın en belirgin özelliğidir
- Halk arasında karabasan dediğimiz uyku paralisinin görülmesi
- Uykuya dalarken görülen halüsinasyonlardaki gerçeklik
- Rahatsız bacak sendromu
- Zihinde buğulanma, zayıf hafıza, konsantrasyon bozukluğu
- Fiziksel enerji yoksunluğu
- Uyku kalitesinde bozukluk ve uykusuzluk
- Kasların ani zayıflığı
Çocuklarda bu belirtilere ek olarak bunlar da görülebilir:
- Sinirlilik hali
- Hiperaktivite
- Dilin dışarı çıkması
- Yarı kapalı gözler
- Dengesiz yürüme
Nasıl Tedavi Edilir?
Narkolepsi tanısı uyku testi dediğimiz tüm gece uygulanan “polisomnografi” ve ertesi gün yine kayıtların tekrarlandığı, 2 şer saatlik tekrarlarla 20 dakikalık uyku kayıtlarının alındığı “çoklu uyku latans testi” ile konulur. Bu testlerde kişi uykuya geçtiği anda çok hızlı bir şekilde (ilk 10 dakika içerisinde) REM evresine giriyorsa, test pozitif demektir. Bu durum gün içi yapılan 5 kaydın 2 sinde tekrarlanıyor ise hastalık var demektir. Narkolepsi hastalığı tam olarak tedavi edilemez fakat semptomlar iyileştirilebilir ve kontrol altına alınabilir. 2 tedavi seçeneği vardır. Bu tedavi hastanın durumu ve tercihine bağlı olarak belirlenir ve uygulanır.
İlaç Tedavisi
Narkolepsi hastalığının ilk tedavi yöntemi ilaç tedavisidir. Reçetesiz satılan kafeinli ilaçlar narkolepsi de yararlı olmaz. Ancak reçeteyle alınan amfetamin grubu ilaçlar narkolepsinin uykululuk, katapleksi, halüsinasyonlar ve uyku bölünmeleri gibi sorunlarda yararlı olabilmektedir. Bu ilaçlar uzman bir doktorun önerileriyle birlikte kullanılmalıdır.
Davranış Tedavisi
Narkolepsi hastalığının bir diğer tedavi yöntemiyse davranış tedavisidir. Bu tedavi yönteminde kişilerin hayat rutinlerinde bazı değişiklikler yapması gerekir
- Düzenli bir uyku/uyanıklık planı yapılarak, uygun saatlerde yatıp uygun saatlerde kalkılmalıdır.
- Narkolepsili kişiler iş saatlerinde değişiklikler yapmamalıdır veya gereğinden fazla çalışmamalıdır.
- Düzenli olarak kısa süreli kestirmeler faydalıdır.
- Tehlike yaratabilecek durumlardan önce kısa süreli uykunun yararı olacaktır.
- İlaçlar, doktorun önerdiği şekilde kullanılması ve olası rutin dışı değişiklikler mutlaka doktora bildirilmelidir.
- Aile üyeleri ve iş arkadaşları hastalık hakkında bilgilendirilmelidir.
- İşinizi engelleyen faktörleri göz önünde bulundurmalısınız.
- Çocuğunuzda narkolepsi varsa öğretmeni ve arkadaşları bu konuda bilgilendirilip eğitilmelidir.